Độc đáo về kiến trúc đình Hàng Kênh - nơi thờ phụng một vị danh tướng của vùng đất Hcửa quan Phòng s-opensource.org

Item: Độc đáo về kiến trúc đình Hàng Kênh - nơi thờ phụng một vị danh tướng của vùng đất Hcửa quan Phòng s-opensource.org
Author: s-opensource.org

Đình Hàng Kênh là 1 trong những mỗi trong mỗi ngôi đình cổ nhất ở thành phố Hcửa ải Phòng, năm một7một9, dân làng xây dựng đền tại đây để thờ một vị Thành hoàng làng sở hữu công sẽ cho Trần Hưng Đạo đánh quân Nguyên Mông trên sông Bạch Đằng. Nhưng tới năm một85một, vua Tự Đức sắc phong tu bổ thành đình thờ Tổ Trưng hưng Ngô Quyền.

Theo nhiều nguồn tài liệu sự lạ thường ghi chép, đình Hàng Kênh được xây dựng trên nền của ngôi đền thờ danh tướng Vũ Chí Thắng. Ông là tướng dưới trướng của Hưng Đạo Đại Vương (Trần Quốc Tuấn, một228- một300) đánh quân Nguyên Mông xâm lược. Khi tổ quốc thanh khô hao tị nạnhnh, Vũ Chí Thắng trở lại nơi sinh ra triển khai bằng dân an cư lạc nghiệp. Dân làng tôn ông là "Phúc Thần" và lập miếu thờ phụng.

Đến thời Tự Đức (một85một) với sắc phong cho một7 làng xã và 5 tổng của huyện An Dương, phủ Kinh Môn, Hquan ải Dương (trong đó với làng Hàng Kênh), xây dựng hầu hết công trình thờ cúng Ngô Quyền (vị vua trước tiên của phòng Ngô, trị vì từ thời điểm năm 939- 944, là vị Tổ Trưng hưng của Việt Nam.

Dân làng Hàng Kênh trùng tu ngôi đền thành nơi thờ cúng Ngô Quyền. Thành hoàng làng Vũ Chí Thắng được rước về đền Từ Vũ (đền thờ Thánh họ Vũ), hầu hếth đình Hàng Kênh hơn 200m.

Tòa Đại đình gồm Tiền đường, Bái đường và Hậu đường thuộc đình Hàng Kênh (quận Lê chân, TP. Hquan ải Phòng). Hình ảnh: Thu Thủy

Các tư liệu vẫn ghi chép rằng, Ngô Quyền sinh ra trong một mái ấm gia đình danh gia vọng tộc, đời đời làm quan ở đất Đường Lâm. Tương truyền ông tổ tứ đời của Ngô Quyền là Ngô Xuân, người vẫn tuyển mộ hàng trăm thủ hạ theo Triệu Quang Phục tiếp tục sự nghiệp hero của Lý Bí chống quân Lương. Ông lập nhiều chiến công được phong làm Thổ Tù và được phụ vương truyền con nối chức tước. Cha Ngô Quyền là Ngô Mân làm Châu mục châu Đường Lâm. Thần tích Đình Gia Viên ghi chép ví dụ Ngô Quyền sinh một2 tháng 3 năm Đinh Tỵ.

Ngay từ nhỏ, ông tỏ ra là một trong các mỗi người trí dũng tuy nhiên toàn. Khi sống ở quê với thân phụ mẹ và được thân phụ dạy cho thuật bắn cung nỏ, sử dụng gươm giáo, đều điều kín mít về binh pháp. Ngô Quyền to lên trong những khi non sông vừa new giành được quyền tự chủ. Ông vẫn tiếp nối đời thân phụ ông về việc xác định quyền tự chủ, kiên quyết dành và giữ nền độc lập dân tộc. Ông sớm thể hiện tài năng kiệt xuất và vẫn trở thành một vị tướng tài được nhân dân kính mến, quân sĩ khâm phục.

Tòa Hữu vu thuộc trong khuôn viên Sảnh đình Hàng Kênh (quận Lê chân, TP. Hquan ải Phòng). Hình ảnh: Thu Thủy

Công trình đình Hàng Kênh mang trọn vẹn hầu như hạng mục ví dụ như: Đại đình, Sân đình, Nghi môn, và hầu như công trình phụ trợ khác như Tả vu, Hữu vu, Văn Từ.

Tòa đại đình với kết cấu 7 gian với kiến trúc trọng yếu, quy mô bề thế. Phần mái tòa Đại đình được lợp ngói mũi hài đầu đao cong vút. Bộ khuông được làm từ 42 cột gỗ llặng cao 5m, chu vi mỗi cột sắp 2m tạo ra sự vững chắn và tài năng chịu lực cao. Phía trước Nghi môn đình Hàng Kênh là ao đình hình bán nguyệt. Đỉnh trụ trang trí tứ phượng; thân trụ phía trên trang trí mọi ô lồng đèn, giữa là ô trang trí câu đối, đế thắt dạng cổ nhân tìnhng. Hai cổng phụ với mái phía trên với 2 tầng mái, 8 mái. Nghi môn đình gắn sát với tường bảo phủ đình. Sân đình Hàng Kênh rộng, được lát bằng gạch Bát Tràng, xung quanh Sảnh với khối hệ thống tường xây thấp, dạng tường hoa. Hai bên Sảnh là nhì tòa Tả vu, Hữu vu, đặt trên bệ nền cao 3 bậc so với mặt Sảnh. Hai tòa với kiểu dáng như thể nhau, gồm 3 gian, 2 chái, đầu hồi bko nhiều đốc, 2 mái; đầu hồi nhô ra nhì trụ biểu (tại hàng hiên); 3 gian giữa là cửa bức bàn, 2 gian phía hồi xây tường với trổ lỗ thoáng hình trụ.

Hồ Bán Nguyệt - nơi tổ chức phần đông tiết mục múa rối nước trong từng ngày hội tại đình Hàng Kênh (quận Lê chân, TP. Hcửa quan Phòng). Hình ảnh: Thu Thủy

Đặc biệt, tại đây mang công trình Văn Từ thường xuyên Văn Miếu thuộc bên phcửa ải của đình, gồm tòa Tiền tế và Hậu cung. Hậu cung là nơi thờ Khổng Tử và ban thờ của một số trong mỗi vị Nho học phổ trở nên như Chu Văn An (một292- một370, Văn Trinh Công, được miêu tả là ông tổ của gần như nhà nho nước Việt); Nguyễn Bỉnh Khiêm (quê Vĩnh Bảo, Hcửa ải Phòng, một49một- một585, trạng nguyên, Trình Quốc Công, nhà tiên tri); Trần Tất Văn (quê Kiến An, Hcửa ải Phòng, một428 – một527, Trạng nguyện, Thượng thư); Lê Ích Mộc (quê Thủy Nguyên, Hcửa ải Phòng, một458- một583, Trạng nguyên, Tả thị lang).

Khung chịu lực bằng gỗ llặng, với 42 cột tại đình Hàng Kênh (quận Lê Chân, TP. Hcửa quan Phòng). Hình ảnh: Thu Thủy

Đình Hàng Kênh với tới 368 bức chạm khắc (chạm lộng) to nhỏ được ghép thành hầu như mảng to trong đình (bên trong 252 bức, ở ngoài mộtmột6 bức). Tương tự như trong hầu như ngôi đình với tiếng vùng Đồng bằng Bắc Bộ, hầu như bức chạm tại đây được thể hiện trên hầu như thành phần kiến trúc gỗ như đầu dư, xà, bẩy, trên khối hệ thống cửa võng. Các bức chạm với thể phân thành từng lớp với nội dung sự khác lạ, hoặc hòa cho nhau, lđấy hình tượng dragon làm làm chủ…Nội dung của hầu như bức chạm miêu tả ưu tiền về chình họa tự nhiên.

Hình tượng ổ dragon được chạm khắc tinh xảo lưu giữ tại đình Hàng Kênh (quận Lê Chân, TP. Hcửa ải Phòng). Hình ảnh: Thu Thủy

Tại đây sở hữu vô số gần như chạm khắc từ gần như loài Tứ Linh như: Long, ly, quy, phụng, tới gần như loài vật sắp gũi với người như chyên, ngựa…, Tứ quý, hoa lá hình đao mác dạng lượn sóng hoặc vân xoắn cuộn. Rồng là linh vật được chạm khắc nhiều với sắp 400 con trong một56 bức chạm khắc. Hình tượng chủ yếu: "Đầu Long", "Ổ Long", "Lưỡng long chầu nguyệt "…theo phong gần nhưh thời Hậu Lê.

Ban Thờ Đức Ngô Vương Quyền tại Hàng Kênh (quận Lê Chân, TP. Hcửa quan Phòng).

Tòa Tiền đường tại Hàng Kênh (quận Lê Chân, TP. Hcửa quan Phòng).

Ngoài ra, đình Hàng Kênh còn lưu giữ được nhiều di vật cổ với giá trị như: tượng thờ Ngô Vương Quyền, tượng phỗng (niên đại cuối thế kỷ một7 đầu thế kỷ một8, đặt trong Hậu cung), tượng voi và ngựa (niên đại khoảng thế kỷ một9, đặt tại Tiền đường); sắc phong (từ thời Hậu Lê tới cuối thời Nguyễn), đại tự, án thư, lư hương, hoành phi, sắc phong, kiệu thờ, cửa võng, chuông vật dụngng, khánh vật dụngng, voi và ngựa gỗ… Đình được xếp hạng di tích cấp quốc gia năm một962, trong đình còn lưu giữ nhiều hiện vật quý: văn bia ghi tên tuổi những người của làng đỗ đạt từ một460 tới một693.

Nghi môn gồm 3 cổng, một cổng chính 2 cổng ngóc tại đình Hàng Kênh, (quận Lê Chân, TP. Hcửa quan Phòng). Hình ảnh: Thu Thủy

Đặc biệt, trong phần nhiều mảng chạm khắc hình hình họa hàng trăm con Long mang những tầm dáng, tư thế sự so sánh. Có lúc thì tạc theo từng ổ, sở hữu lúc lại là Long mẹ vấn vít bên Long con giữa rừng hoa lá, cỏ cây. Theo phần nhiều nhà sử học, hiếm sở hữu nơi nào nhưng phần nhiều nghệ nhân lại sử dụng lối "bông hình" để chạm khắc nên những tuyệt tác như ở đình Hàng Kênh.

Ngoài nét rực rỡ trong kiến trúc, đình Hàng Kênh còn tiếp giá trị cao về mặt chạm trổ. Nhờ những đôi tay khôn khéo, kỹ năng tạo thành của rất nhiều nghệ nhân nhưng những nét chạm trổ tinh xảo, giao trâm giữa phong số đôngh nghệ thuật thời Lê và thời Nguyễn.

Đình Hàng Kênh gắn bó với quy trình nhữngh tân và phát triển của dân tộc, là nơi lưu níu lại những giá trị lịch sử dân tộc, văn hóa truyền thống, nghệ thuật rực rỡ và hiện đang là nơi sinh hoạt tâm linh thường xuyên của người dân Hcửa ải Phòng cũng như du quan khách thập phương.